Lịch sử chữ viết hệ Latinh của tiếng Bahnar với việc nghiên cứu, bảo tồn và phục dựng các giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc

Chủ nhiệm dự án
TS. Phạm Thị Kiều Ly
Tổ chức chủ trì
Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội

Chữ viết hệ Latinh của tiếng Bahnar đã được các thừa sai người Pháp tạo ra từ giữa thế kỷ 19 và là ngôn ngữ thứ 2 ở Việt Nam có chữ viết hệ Latinh (chỉ sau tiếng Việt). Ngay từ đầu thế kỷ 20, sau khi nhà in trường Kuenot Kontum được thành lập, rất nhiều sách bằng tiếng Bahnar đã được in nhằm thiết lập hệ thống giáo dục cho người Bahnar. Các cuốn sách bằng tiếng Bahnar giúp chúng ta hiểu cấu trúc chương trình giáo dục, văn hóa, xã hội ở Tây Nguyên thời đó, cũng như lịch sử văn tự của tiếng Bahnar. Hiện các cuốn sách này đang được lưu giữ tại Chủng viện Kon Tum, Văn khố Hội thừa sai Paris và Phông bí mật- Thư viện Vatican.

Dự án nhằm sưu tầm khảo cứu tài liệu in bằng tiếng Bahnar tại các phông lưu trữ ở châu Âu (Pháp, Vatican) và Việt Nam. Việc sưu tầm tài liệu lưu trữ giúp phác thảo Lịch sử sáng tạo chữ viết Latinh của tiếng Bahnar và quá trình hoàn thiện chữ viết này, cũng như quá trình sử dụng, tiếp nhận chữ viết Bahnar trong cộng đồng . Đề tài cũng nghiên cứu các giá trị văn hóa, lịch sử của người Bahnar thông qua các văn bản bằng tiếng Bahnar, Pháp, Việt.

Ngoài việc công bố khoa học về Lịch sử chữ viết cũng như những giá trị văn hóa, lịch sử, dự án này còn xây dựng dữ liệu phác thảo của họa sĩ về khung cảnh, đời sống xã hội, phong tục của Tây Nguyên theo tiến trình thời gian; ngoài ra chúng tôi cũng hướng tới phổ biến tri thức về Lịch sử chữ viết và văn hóa Bahnar tới cộng đồng thông qua xuất bản truyện tranh bằng cả tiếng Việt và tiếng Bahnar.

Chủ nhiệm dự án
TS. Phạm Thị Kiều Ly
Tổ chức chủ trì
Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội

Tags

Tiến độ dự kiến
01/11/2023
31/07/2024
Giai đoạn 1

– – Khảo cứu các công trình nghiên cứu về chữ viết hệ Latinh của tiếng Bahnar
– Khảo cứu các xuất bản về văn hóa, tôn giáo và xã hội của người Bahnar
– Thu thập tư liệu về chữ viết Bahnar tại thư viện của Chủng viện Kon Tum
– Hiểu về thực trạng sử dụng chữ viết của tiếng Bahnar : trường học và cộng đồng
– Họa sĩ phác thảo dần khung cảnh
– Thu thập tư liệu viết tay tại lưu trữ của Hội thừa sai Paris và Phông bí mật- Thư viện Vatican
– Sưu tầm văn bản in và tranh ảnh về Tây Nguyên từ thế kỷ 19
– Số hóa các văn bản, sách in bằng chữ Bahnar

31/12/2024
Giai đoạn 2

– Phác thảo lịch sử sáng tạo và sử dụng chữ viết Bahnar
– Hoàn thành bản viết đầu tiên về chữ viết Bahnar dưới góc độ Di sản học và Ngôn ngữ học nhân chủng
– Hoàn thành bản thảo đầu tiên

31/10/2025
Giai đoạn 3

– Hoàn thiện bản thảo truyện tranh
– Hoàn thiện bản thảo truyện tranh bằng tiếng Bahnar
– In cả hai bản: Việt và Bahnar
– Có bài xuất bản về chữ viết tiếng Bahnar
– Hội thảo khoa học và đại chúng
– Giới thiệu truyện tranh về Lịch sử chữ viết Bahnar tại Hà Nội và Kon Tum

Tags