VINIF.2022.DA00020 – Asen trong lúa gạo Việt Nam: Hiện trạng, dự báo xu hướng trong tương lai và các giải pháp giảm thiểu

Asen là nguyên tố có hại, có thể gây ung thư. Ở những vùng đất ô nhiễm Asen, nguyên tố này có thể được hút thu và tích lũy trong gạo. Do gạo là nguồn lương thực chính của hơn ½ dân số toàn cầu nên Asen trong gạo là vấn đề được cộng đồng khoa học đặc biệt quan tâm. Hầu hết các vùng đồng bằng trồng lúa trên thế giới đều tích tụ Asen. Do đó, sự tích lũy Asen trong lúa gạo được xem là một trong những nguy cơ lớn (bên cạnh biến đổi khí hậu) có thể tác động đến canh tác lúa nước, an ninh lương thực và an toàn thực phẩm trên quy mô toàn cầu. Do Asen sẵn có trong đất, trầm tích nên sự hút thu và tích lũy Asen trong lúa được xem là “không thể đảo ngược”. Mặc dù vậy, giới hạn hút thu và tích lũy Asen phụ thuộc vào các yếu tố lý hóa học môi trường đất. Vì vậy, phát triển các kỹ thuật canh tác phù hợp cũng có thể hạn chế phần nào sự hút thu và tích lũy Asen. Trong bối cảnh có nhiều biến động lớn về môi trường ví dụ như biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, gia tăng ô nhiễm; và sự thay đổi nhanh chóng về kỹ thuật chọn giống, phân bón, tưới tiêu, mức độ tích lũy Asen trong lúa gạo nhiều khả năng sẽ thay đổi. Dự án này được thực hiện nhằm dự báo xu hướng tích lũy Asen trong tương lai và đề xuất các giải pháp kỹ thuật phù hợp để cải thiện chất lượng gạo, góp phần hạn chế tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng và đảm bảo sinh kế cho hàng triệu lao động ở các vùng nông thôn.